در باره توسعه ظرفیت ها بیشتر بدانیم
در باره توسعه ظرفیت ها بیشتر بدانیم
چرا برای دستیابی به اهداف توسعه هزاره، توسعه ظرفیت اهمیت دارد
اگر قرار باشد که تا سال 2015، اهداف توسعه هزاره محقق شوند، باید حجم ارائه خدمات اولیه و منابع توسعه فوق العاده افزایش یابد.
به این منظور، باید در ظرفیت های موجود بهبود گسترده ای صورت گیرد تا بتوان هم برنامه های توسعه ای را طراحی و هم آنها را مدیریت و اجرا کرد، و در عین حال منابع لازم را نیز هماهنگ نمود.
در خصوص موضوع توسعه ظرفیت ها، دو مکتب چالش برانگیز وجود دارد. یک نظر بر این باور است که اگر منابع گسترده ای برای تحقق اهداف توسعه هزاره تزریق شود، ظرفیت های لازم برای مداخلات مرتبط با اهداف توسعه هزاره بتدریج ایجاد می شود. به این رویکرد در توسعه ظرفیت ها "رویکرد فراگیری از طریق انجام عمل" گفته می شود که بر پایه ظرفیت های موجود در کشور عمل می کند. نظر دیگر توانایی دولت ها را در ارائه خدمات حجیم بویژه در سطحی که به تحقق اهداف توسعه هزاره بیانجامد را به چالش می کشاند و بیان می دارد که لازم است چارچوب های ملی خاصی برای مدیریت منابع اضافی باید ایجاد گردد تا نسبت به این موضوع پاسخگو باشد. به هر حال در هر دو این دیدگاه، یک موضوع بسیار اهمیت دارد و آن اینکه همان اندازه که پروژه ها و برنامه ها برای تحقق اهداف توسعه هزاره مهم هستند، ابتکاراتی که برای توسعه ظرفیت ها به کار گرفته می شوند نیز اهمیت دارند.
معمولا زمانی که نظام ملل متحد از یک پروژه یا برنامه حمایت می کند، حتماً یک بخش خاص مربوط به ظرفیت سازی در آن پیش بینی می کند. گاهی اوقات، ظرفیت سازی به شکل کامپیوتر، کارشناسان یا برنامه های آموزشی گسترده نمود می یابد. دولت ها معمولا توضیح نمی دهند که وقتی برنامه یا پروژه ها به پایان رسید، بر سر ظرفیت های ایجاد شده چه می آید یا اینکه تا چه اندازه این ظرفیت ها پایدار شده اند یا به منظور چه اهدافی به کار گرفته می شوند.
به هر حال، اگر قرار باشد که به سوی تحقق اهداف توسعه هزاره حرکت کنیم، لازم است به اینکه به چه ظرفیت هایی نیاز داریم توجه شود، مشخص شود که چگونه باید این ظرفیت ها بوجود آیند.
ظرفیت چیست؟
ظرفیت یعنی توانایی افراد و سازمان ها یا واحدهای سازمانی برای اجرای وظایف خود به صورت اثربخش (effectively)، کارآ (efficiently) و پایدار (sustainably).
توسعه ظرفیت چیست؟
توسعه ظرفیت فرآیندی است که توسط آن افراد، سازمان ها، موسسات و جوامع می توانند توانایی های خود را (فردی یا جمعی) برای اجرای وظایف خود، حل مشکلات، تعیین اهداف و نیل به اهداف توسعه می دهند.
در این تعریف، سه نکته اساسی وجود دارد:
- توسعه ظرفیت یک فرآیند یادگیری مداوم و تغییریابنده است.
- توسعه ظرفیت به کار گیری ظرفیت های موجود و توانمندسازی افراد تأکید دارد.
- توسعه ظرفیت مستلزم رویکردهای نظام مند (systematic) در طراحی استراتژی ها و برنامه های توسعه ظرفیت است.
با تجربه ای که برنامه توسعه ملل متحد در طی سالیان به دست آورده است، چارچوبی را برای توسعه ظرفیت طراحی کرده است که کمک می کند تا نقش ها و روابط متعدد در آن توضیح داده شوند و روشی را برای تعریف فعالیت های مرتبط به هم برای بهبود استفاده و پایداری ظرفیت های افراد، سازمان ها و جوامع فراهم آورد.
از توسعه ظرفیت چه حاصل می شود؟
- ظرفیت های موجود تقویت می شوند.
- ظرفیت های تازه به وجود می آیند.
- ظرفیت های به وجود آمده استفاده می شوند.
زمان لازم برای توسعه ظرفیت چه اندازه است؟
زمان لازم برای اجرای یک برنامه توسعه ظرفیت معمولا بیش از زمانی است که اکثر مدیران تصور می کنند. زمانی که واقعیت ها در سطح سیستم های موجود بررسی شدند، معمولا توسعه ظرفیت می تواند بین یک تا دو نسل (15 تا 30 سال) به طول انجامد. این مسئله بویژه در باره تحقق اهداف توسعه هزاره تا سال 2015 صدق دارد. لذا پیشنهاد می شود که دولت ها برنامه های اجرایی خود را مرحله بندی نمایند و به همراه با توسعه ظرفیت ها برنامه
های خود را اجراء نمایند.
ارزیابی ظرفیت ها در سطح سیستم ها
|
ابعاد ظرفیت |
ظرفیت موجود |
ظرفیت احتمالی آینده |
شکاف تخمینی ظرفیت ها |
استراتژی های احتمالی |
|
چارچوبهای سیاست گذاری |
|
|
|
|
|
چارچوبهای مربوط به قوانین و مقررات |
|
|
|
|
|
چارچوبهای مربوط به مدیریت پاسخگویی |
|
|
|
|
|
روندها و روابط |
|
|
|
|
ارزیابی ظرفیت ها در سطح سازمانی
|
ابعاد ظرفیت |
ظرفیت موجود |
ظرفیت احتمالی آینده |
شکاف تخمینی ظرفیت ها |
استراتژی های احتمالی |
|
مدیریت استراتژیک |
|
|
|
|
|
ساختار فرهنگی |
|
|
|
|
|
منابع انسانی |
|
|
|
|
|
منابع مالی |
|
|
|
|
|
منابع اطلاعاتی |
|
|
|
|
|
زیر ساخت ها |
|
|
|
|
|
روابط بین سازمانی |
|
|
|
|